|
|
Okręty w wersji SSBN:
Okręty w wersji SSN:
|
Program pocisków balistycznych z serii Polaris był realizowany w bardzo szybkim tempie, co sprawiło pewne trudności w dostarczeniu na czas okrętów podwodnych, które miałyby przenosić te rakiety. Rozwiązaniem tego problemu okazało się wstrzymanie prac nad myśliwskimi jednostkami typu Skipjack, co nastąpiło w styczniu 1958 roku. Projekt tych okrętów został zmodyfikowany, tak by jednostki mogły przenosić pociski z serii Polaris. Następnie prace zostały wznowione, lecz przebiegały one według nowego projektu. W ten sposób powstały okręty typu George Washington, będące pierwszymi jednostkami balistycznymi marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych. Łącznie flota otrzymała pięć tych jednostek, z których dwie ostatnie zamówione zostały w lipcu 1958 roku. Także w lipcu tego samego roku zamówiony został kolejny balistyczny okręt podwodny, lecz jego konstrukcja od podstaw była przemyślana jako klasa SSBN. Z tego względu zdecydowano się na ustanowienie osobnego od typu George Washington typoszeregu, który od nazwy pierwszej jednostki znany był jako typ Ethan Allen.
Tempo realizacji programu rakiet Polaris spowodowało, że bardzo szybko zapadła decyzja o konstrukcji drugiej wersji pocisków model UGM-27B Polaris A-2. Warto tu zaznaczyć, że w tym czasie pierwsza wersja rakiet nie była jeszcze w służbie. Okręty typu Ethan Allen od samego początku były przewidziane jako nosiciele pocisków drugiej serii, co może świadczyć o tym, że cały typoszereg był od samego początku przemyślany jako klasa SSBN. Ich projekt nie był modyfikacją planów konstrukcyjnych jednostek myśliwskich typu Skipjack, a stanowił rozwinięcie typu George Washington. Z tego względu oba typy jednostek były do siebie dość podobne.
Pierwszy okręt USS Ethan Allen (SSBN 608) zamówiony został przez marynarkę wojenną w lipcu 1958 roku. Stępka pod tą jednostkę położona została we wrześniu 1959 roku w stoczni Electric Boat Corporation (obecnie General Dynamics Electric Boat Corporation) w Groton, natomiast jej wodowanie miało miejsce w listopadzie 1960 roku. Zamówienie na kolejne trzy okręty typu Ethan Allen o nazwach USS Sam Houston (SSBN 609), USS Thomas A. Edison (SSBN 610) oraz USS John Marshall (SSBN 611) złożone zostało przez amerykańską flotę w lipcu 1959 roku. Jako pierwsza z tej trójki wystartowała konstrukcja USS Sam Houston (SSBN 609), a miało to miejsce w grudniu 1959 roku w stoczni Newport News Naval Shipyard (obecnie Northrop Grumman Newport News Shipbuilding). Wodowanie tego okrętu nastąpiło w lutym 1961 roku. Budowa USS Thomas A. Edison (SSBN 610) rozpoczęła się w marcu 1960 roku w stoczni Electric Boat Corporation. Jednostka ta spłynęła na wodę w czerwcu 1961 roku. Stępka pod ostatni okręt USS John Marshall (SSBN 611), z trójki zamówionej w lipcu 1959 roku, położona została w kwietniu 1960 roku w stoczni Newport News Naval Shipyard, natomiast wodowanie miało miejsce w lipcu 1961 roku. Ostatni, piąty okręt typu Ethan Allen, który został zamówiony w lipcu 1960 roku przez marynarkę wojenną Stanów Zjednoczonych nosił nazwę USS Thomas Jefferson (SSBN 612). Jego konstrukcja rozpoczęła się w lutym 1961 roku w stoczni Newport News Naval Shipyard. Wodowanie tej jednostki nastąpiło w lutym 1962 roku. W późniejszym czasie zostało zmienione oznaczenie tego okrętu na SSBN 618.
Podobnie jak okręty typu George Washington, jednostki typu Ethan Allen początkowo przydzielone zostały do bazy w Holy Loch w Szkocji, do Czternastej Eskadry Podwodnej. W późniejszym czasie okręty typu Ethan Allen były przebazowane do różnych portów. Jako pierwszy Holy Loch opuścił USS Thomas A. Edison (SSBN 610), a miało to miejsce w 1968 roku. Jednostka przydzielona została do hiszpańskiej bazy w Rota, do Szesnastej Eskadry Podwodnej, po tym jak przeszła pierwszy przegląd ERO (Engineered Refueling Overhauls), podczas którego między innymi wymieniono pręty paliwowe reaktora. W czerwcu 1973 roku USS Thomas A. Edison (SSBN 610) powrócił do Stanów Zjednoczonych, a jego port macierzysty mieścił się w San Diego w Kaliforni. Transfer ten był podyktowany koniecznością przeprowadzenia drugiego przeglądu ERO, który dodatkowo połączono z wymianą pocisków balistycznych serii Polaris A-2 na nowszą wersję. Pobyt w San Diego był bardzo krótki, a po drugiej modernizacji ERO, w grudniu 1975 roku jednostka przeniesiona została do bazy na wyspie Guam. Drugim okrętem, który przebazowany został z Holy Loch do Rota był USS Thomas Jefferson (SSBN 618). Miało to miejsce w grudniu 1968 roku, po tym jak zakończono pierwszy przegląd ERO. W maju 1974 roku jednostka powróciła do Stanów Zjednoczonych, gdzie przydzielona została do portu w Vallejo w Kaliforni. W krótkim czasie od tego momentu, w lipcu 1974 roku rozpoczął się drugi przegląd ERO, który obejmował także wymianę pocisków z serii Polaris A-2, na Polaris A-3. Po tej modernizacji, zaczynając od sierpnia 1976 roku, USS Thomas Jefferson (SSBN 618) wchodził w Skład Floty Pacyfiku, operując najprawdopodobniej z bazy w Pearl Harbor na Hawajach. Trzecim okrętem, który przeniesiony został w czerwcu 1970 roku do Rota w Hiszpanii był USS John Marshall (SSBN 611). Swój pierwszy przegląd ERO, przeprowadzony w Stanach Zjednoczonych, jednostka odbyła między grudniem 1966 roku a kwietniem 1968 roku. W bazie w Rota USS John Marshall (SSBN 611) należał do Szesnastej Eskadry Podwodnej. W czerwcu 1973 roku jednostka powróciła do Stanów Zjednoczonych, gdzie bardzo krótko operowała z portu w New London w stanie Connecticut. W listopadzie 1974 roku rozpoczął się drugi przegląd ERO, połączony z wymianą uzbrojenia głównego, po którym na przełomie 1976 i 1977 roku okręt przydzielono do bazy na wyspie Guam. Ostatnim portem USS John Marshall (SSBN 611) był Pearl Harbor na Hawajach. Transfer do niego dokonany został w grudniu 1980 roku. Czwartym okrętem, który W sierpniu 1970 roku opuścił Holy Loch w Szkocji był USS Sam Houston (SSBN 609). Wówczas okręt przeniesiono do bazy w Rota w Hiszpanii, gdzie stacjonowała Szesnasta Eskadra Podwodna. Transfer odbył się po przeprowadzonym w Stanach Zjednoczonych pierwszym przeglądzie ERO. Portem macierzystym USS Sam Houston (SSBN 609) była Rota do października 1972 roku. Wtedy okręt rozpoczął rejs do Stanów Zjednoczonych, gdzie miano przeprowadzić drugi przegląd ERO i wymienić pociski balistyczne. Po tej modernizacji jednostka służyła z portów na wyspie Guam i Pearl Harbor na Hawajach. W przypadku jednostki USS Ethan Allen (SSBN 608) przebieg służby jest trudny do ustalenia, ze względu na brak danych. Jednak należy przypuszczać, że był on podobny do przebiegu służby pozostały czterech okrętów typu Ethan Allen.
Okręty typu Ethan Allen uzbrojone były w rakiety balistyczne model UGM-27B Polaris A-2. Miały one zasięg 1500 mil morskich, czyli około 2800 kilometrów. Było to osiągnięcie lepsze o zaledwie 400 kilometrów w stosunku do poprzedniej wersji pocisków model UGM-27A Polaris A-1, w które początkowo wyposażone były jednostki typu George Washington. W efekcie typ Ethan Allen miał podobne problemy, które wiązały się z operowaniem w relatywnie bliskiej odległości od radzieckich wybrzeży. Stwarzało to duże zagrożenie dla okrętów, gdyż rejon patrolowania był ograniczony, co ułatwiało poszukiwanie i niszczenie jednostek balistycznych siłom zwalczania okrętów podwodnych Związku Radzieckiego. Jednak program pocisków z serii Polaris ciągle był rozwijany, przez co powstała trzecia wersja rakiet model UGM-27C Polaris A-3. Ich zasięg zwiększony został do 2500 mil morskich, czyli około 4600 kilometrów. Takie osiągi pozwoliły na oddalenie od radzieckich wybrzeży rejonów patrolowania, zwiększając jednocześnie bezpieczeństwo i skrytość działania jednostek balistycznych. Okręty typu George Washington otrzymały nowe rakiety podczas drugiego przeglądu ERO, który odbył się w latach 1964 1967. W tym czasie typ Ethan Allen nadal posiadał drugą wersję pocisków model UGM-27B Polaris A-2.
Kolejną innowacją wprowadzoną w programie Polaris było zastąpienie pojedynczej głowicy termojądrowej trzema osobnymi ładunkami. Projekt ten, o kryptonimie "Antylopa" (ang. "Antelope"), rozpoczął się w połowie lat 60-tych XX wieku i dotyczył rakiet model UGM-27C Polaris A-3. Program "Antylopa" zakończony został w lutym 1972 roku, kiedy wszystkie pociski w wersji Polaris A-3 otrzymały trzy osobne głowice. Oznaczenie tych rakiet zmieniło się na Polaris A-3T. Właśnie w te pociski uzbrojone zostały okręty typu Ethan Allen, kiedy przeprowadzano na nich drugi przegląd ERO.
Wymiana rakiet balistycznych na typie Ethan Allen przeprowadzona została w połowie lat 70-tych XX wieku. Pierwszym okrętem, na którym rozpoczęto prace był USS Sam Houston (SSBN 609). Wystartowały one w listopadzie 1972 roku w stoczni Charleston Naval Shipyard, a dobiegły końca w maju 1974 roku. Pozostałe okręty przechodziły takie same zabiegi w stoczni Mare Island Naval Shipyard. Jako pierwszy znalazł się tam USS Thomas A. Edison (SSBN 610), a miało to miejsce w sierpniu 1973 roku. Modernizacja tej jednostki trwała do listopada 1974 roku. Kolejnym okrętem, na którym wymieniono pociski balistyczne był USS Thomas Jefferson (SSBN 618). Prace na tej jednostce trwały od lipca 1974 roku do listopada 1975 roku. Ostatnim okrętem, który przeszedł drugi przegląd ERO, połączony z wymianą uzbrojenia, był USS John Marshall (SSBN 611). W tym przypadku prace trwały od listopada 1974 roku do maja 1976 roku. Jeżeli chodzi o jednostkę USS Ethan Allen, to najprawdopodobniej była ona jedną z pierwszych z całego typoszeregu, na której wymieniono pociski z serii Polaris, jednak nie ma dokładnych danych odnośnie okresu, w którym modernizacja została przeprowadzona.
Podobnie jak w przypadku okrętów typu George Washington, ważną datą w historii typu Ethan Allen jest czerwiec 1979 roku, kiedy pomiędzy Związkiem Radzieckim, Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią podpisany został drugi układ o ograniczeniu zbrojeń strategicznych SALT II (Strategic Arms Limitation Talks). Układ ten był uściśleniem ograniczeń ustalonych w rozmowach SALT I, które zakończyły się podpisaniem układu w maju 1972 roku. Zgodnie z paktem SALT II ograniczona została liczba balistycznych okrętów podwodnych, które mogły posiadać Stany Zjednoczone i Związek Radziecki. Podpisanie tego układu niemal zbiegło się w czasie z wcieleniem do służby pierwszej jednostki typu Ohio, których łącznie marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych otrzymała 18 sztuk, przy czym ostatni okręt znalazł się w szeregach floty we wrześniu 1997 roku. W sytuacji wchodzenia do służby nowocześniejszych od typu Ethan Allen okrętów typu Ohio, oraz nałożonych ograniczeń, należało zwolnić miejsce na nowe jednostki. Dlatego zdecydowano się na dezaktywacje silosów dla rakiet balistycznych na wszystkich jednostkach typu Ethan Allen, a następnie przeklasyfikowanie ich na okręty myśliwskie (SSN). Dezaktywacja wyrzutni i całego systemu Polaris polegała na umieszczeniu we wnętrzu silosów cementowych bloków, oraz na usunięciu systemu kierowania ogniem pocisków balistycznych.
Jako pierwszy we wrześniu 1980 roku przeklasyfikowany został okręt USS Ethan Allen (SSBN 608), który otrzymał nowe oznaczenie SSN 608. Kolejną jednostką, która w październiku 1980 roku została przeklasyfikowana na SSN 610 był USS Thomas A. Edison (SSBN 610). Następnie ten sam los spotkał USS Sam Houston (SSBN 609), przemieniony na SSN 609, a miało to miejsce w listopadzie 1980 roku, potem w styczniu 1981 roku na SSN 611 przeklasyfikowany został USS John Marshall (SSBN 611). Ostatnim przeklasyfikowanym okrętem w marcu 1981 roku był USS Thomas Jefferson (SSBN 618), który zmienił oznaczenie na SSN 618. W krótkim czasie od konwersji na myśliwskie okręty podwodne o napędzie atomowym (SSN) część jednostek typu Ethan Allen została wycofywana ze służby. W przypadku USS Ethan Allen (SSN 608) miało to miejsce w marcu 1983 roku, w przypadku USS Thomas A. Edison (SSN 610) w grudniu 1983 roku, a w styczniu 1985 roku ze stanu floty skreślony został USS Thomas Jefferson (SSN 618). Te trzy szybko wycofane jednostki weszły do programu SPR (Ship/Submarine Recycling Program), którego celem jest bezpieczne złomowanie jednostek z napędem nuklearnym. Program ten realizowany jest w stoczni PSNS & IMF (Puget Sound Naval Shipyard & Intermediate Maintenance Facility) w Bremerton.
Okręty USS Sam Houston (SSN 609) oraz USS John Marshall (SSN 611) pozostały w służbie w marynarce wojennej aż do początku lat 90-tych XX wieku, jednak wykorzystywano je głównie jako jednostki szkoleniowe, biorące udział w ćwiczeniach, i w innych drugorzędnych zadaniach. Pomiędzy wrześniem 1982 roku a tym samym miesiącem 1985 roku okręt USS Sam Houston (SSN 609) przeszedł w stoczni PSNS & IMF w Bremerton trzeci przegląd ERO, który połączony był z modernizacją, w czasie której jednostka została przystosowana do wykonywania operacji specjalnych SOF (Special Operations Forces). W ramach przebudowy usunięte zostały niektóre silosy, natomiast inne przystosowane zostały do magazynowania wyposażenia komandosów. Okręt otrzymał także system cumowniczy dla suchego schronu pokładowego, określanego skrótem DDS (Dry Deck Shelter). Dzięki niemu komandosi mogli bezpiecznie wchodzić i wychodzić z zanurzonego okrętu podwodnego. Ponad to DDS umożliwiał przenoszenie podwodnego pojazdu trasportującego komandosów Seal, który określany był skrótem SDV (Swimmer Delivery Vehicle). Łącznie na pokład przerobione jednostki mogły zabrać do 67 komandosów. Taką samą modernizację, która połączona była z trzecim przeglądem ERO, przeszła jednostka USS John Marshall (SSN 611). Miało to miejsce miedzy wrześniem 1983 roku a tym samym miesiącem 1985 roku w stoczni PSNS & IMF w Bremerton.
Okręty USS Sam Houston (SSN 609) i USS John Marshall (SSN 611) zostały skreślone ze stanu floty na początku lat 90-tych XX wieku. Podobnie jak pozostałe jednostki typu Ethan Allen, i inne okręty podwodne o napędzie atomowym, weszły do programu bezpiecznego złomowania SPR, który odbywa się w stoczni PSNS & IMF w Bremerton.
Podczas całego okresu służby jednostki typu Ethan Allen działały w systemie dwu załogowym. Jedna z nich oznaczona była kolorem niebieskim (blue), a druga kolorem złotym (gold). Każda z załóg składała się z 12 oficerów oraz 128 podoficerów i marynarzy. Podczas gdy jedna załoga była na okręcie i patrolowała wyznaczony rejon, druga przebywała w tym czasie na lądzie i odpoczywała lub przechodziła szkolenia. Gdy okręt powrócił do portu, załoga była wymieniana i jednostka ponownie ruszała w rejs bojowy. Rotacja obsady okrętu odbywała się co około 100 dni.
Projekt jednostek typu Ethan Allen był rozwinięciem poprzednich okrętów balistycznych typu George Washington. Z tego względu oba typoszeregi są do siebie dość podobne, choć nie brakuje istotnych różnic. Jedna z nich wynikała z faktu, że typ George Washington powstał w oparciu o jednostki myśliwskie typu Skipjack. Z tego względu bardzo wyraźnie odznaczała się środkowa część okrętów, w której mieściły się silosy dla rakiet balistycznych. Było to spowodowane tym, że kadłub typu Skipjack nie był dostatecznie wysoki, by mógł pomieścić stojące pionowo rakiety z serii Polaris. Dlatego można powiedzieć, że na górę kadłuba, za kioskiem, położona została osłona dla wystających z kadłuba górnych części silosów. W przypadku okrętów typu Ethan Allen, projektowanych od podstaw jako klasa SSBN, kadłub otrzymał odpowiednią dla pocisków Polaris wysokość, przez co cała konstrukcja jest zgrabniejsza i charakteryzuje się lepszą hydrodynamiką. Kadłub otrzymał opływowe kształty, które wcześniej testowane były na jednostce typu Albacore, a później w pełni zastosowane na okrętach typu Skipjack i typu George Washington. Wykonany on został ze stali okrętowej o podwyższonej wytrzymałości HY-80 (High Yield). Wszystkie innowacyjne rozwiązania zastosowane na pierwszych amerykańskich jednostkach balistycznych znalazły się również na typie Ethan Allen. Było to między innymi umieszczenie przednich sterów głębokości na kiosku, zastosowanie krzyżowego usterzenia rufowego oraz pojedynczej śruby napędowej.
Jednostki typu Ethan Allen były nieco większe od typu George Washongton. Było to spowodowane tym, że kadłub musiał otrzymać większe gabaryty by móc pomieścić stojące pionowo pociski z serii Polaris. Większe wymiary dały więcej przestrzeni wewnętrznej do zagospodarowania, co w znaczący sposób poprawiło warunki bytowe załogi. Pozwoliło także na zastosowanie układu trzypokładowego, który zaczynał się na dziobie, zaraz za przedziałem torpedowym. Na pierwszym pokładzie, idąc w stronę rufy, znajdowały się pomieszczenia i mesa dla oficerów, dalej było centrum dowodzenia, z którego można się było dostać na mostek, znajdujący się na kiosku, a na samym końcu umiejscowiono centrum nawigacyjne. Drugi pokład zajmowany był przez mesę dla podoficerów i marynarzy, za którą znajdowało się pomieszczenie kontroli pocisków balistycznych. Najniższy, trzeci pokład zagospodarowany był przez pomieszczenia mieszkalne dla załogi. Pod wszystkimi trzema pokładami, na samym dole, znajdowały się baterie akumulatorów. środkową część jednostek zajmowało 16 silosów dla pocisków balistycznych. Za nimi znajdowało się pomieszczenie z okrętowym bezwładnościowym system nawigacyjnym SINS (Ship's Inertial Navigation System). Rufową część okrętu zajmowała maszynownia.
Siłownia okrętów typu Ethan Allen, idąc w kierunku rufy, zaczynała się pomieszczeniem, w którym znajdował się ciśnieniowy reaktor atomowy chłodzony wodą firmy Westinghouse Electric Company model PWR S5W (Pressurized Water Reactor). Reaktor ten napędzał dwie turbiny parowe o łącznej mocy 15000 KM, które umieszczone były w przedziale znajdującym się zaraz za pomieszczeniem dla reaktora. Turbiny parowe wprawiały w ruch pojedynczy wał śrubowy. W przypadku awarii tego systemu napędowego typ Ethan Allen wyposażony był w dodatkowe silniki, które pozwalały jednostkom powrócić do portu.
Głównym uzbrojeniem typu Ethan Allen było 16 pocisków balistycznych firmy Lockheed Missiles and Space Corporation (obecnie Lockheed-Martin) model UGM-27C Polaris A-3T. Umieszczone one były w szesnastu pionowych wyrzutniach VLS (Vertical Launching System), które rozmieszczone były w dwóch rzędach po osiem w każdym. Na dziobie znajdowały się cztery wyrzutnie torpedowe kalibru 533 mm. model Mk 59. Podczas gdy rakiety traktowane były jako strategiczna broń ofensywna, torpedy uważano za wyposażenie defensywne.
Okręty typu Ethan Allen były pierwszymi jednostki w marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych, które projektowane były od podstaw jako klasa SSBN. Podobnie jak typ George Washington, był to typoszereg całkiem udany, choć niewątpliwie dużą wadą był mały zasięg pocisków balistycznych z serii Polaris, szczególnie jeżeli chodzi o model UGM-27B Polaris A-2. Powodowało to znaczne ograniczenie możliwych rejonów patrolowania, tak by w zasięgu rakiet pozostały strategiczne cele w Związku Radzieckim. Konieczność bliskiego operowania od radzieckich wybrzeży były powodem, dla którego okręty typu Ethan Allen bazowały początkowo w Holy Loch w Szkocji. Dzięki temu nie musiały przepływać całego Atlantyku by znaleźć się w wyznaczonym rejonie patrolowania. Bliskość tych rejonów od wybrzeży Związku Radzieckiego powodowała duże zagrożenie dla załogi, gdyż siły zwalczania okrętów podwodnych nie miały relatywnie dużego obszaru do poszukiwania wrogich jednostek. Wszystkie te problemy związane były raczej z pociskami z serii Polaris, a nie z samymi okrętami. Ich konstrukcja była jak na ówczesne czasy bardzo nowoczesna. Zastosowano w niej wiele różnorodnych innowacji, dzięki czemu okręty typu Ethan Allen mogły działać bardzo cicho, co utrudniało ich wykrycie przez wroga. Było to bardzo ważne w obliczu relatywnie niewielkiego obszaru patrolowania. O jakości tych jednostek może świadczyć fakt, że wycofane one zostały ze służby na początku lat 80-tych XX wieku pod naporem drugiego układu o ograniczeniu zbrojeń strategicznych SALT II i nowego typu Ohio, a nie ze względu na wiek. Dwie jednostki służyły jeszcze w marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych przez całą dekadę, jednak jako klasa SSN, co może świadczyć o niezawodności konstrukcji.
|
