TYPY OKRĘTÓW
NAWODNYCH

Lotniskowce:

.:Centaur
.:Chakri Naruebet
.:Charles de Gaulle
.:Clemenceau
.:Enterprise
.:Giuseppe Garibaldi
.:Hermes
.:Invincible
.:John F. Kennedy
.:Kitty Hawk
.:Kuznetsov
.:Nimitz
.:Principe de Asturias
.:Sao Paulo
.:Viraat

Krążowniki:

.:Jeanne d'Arc
.:Kara
.:Kiev (Kijów)
.:Kirov
.:Slava
.:Ticonderoga
.:Vittorio Veneto

Niszczyciele:

.:Arleigh Burke
.:Atago
.:Audace
.:Cassard
.:Charles F. Adams
.:Delhi
.:Georges Leygues
.:Iroquois
.:Kashin
.:KDX-1
(Kwanggaeto-Daewang)
.:KDX-2
(Chungmugong Yi Sun-shin)
.:KDX-3
(Sejong-Daewang)
.:Keelung
.:Kidd
.:Kimon
.:Kongou
.:Lanzhou
.:Luda
.:Luhai
.:Luhu
.:Luigi Durand de la Penne
.:Lujang
.:Lutjens
.:Maraseti
.:Perth
.:Rajput
.:Sheffield
.:Sovremenny
.:Spruance
.:Suffren
.:Tourville
.:Tribal
.:Udaloy (Udałoj)

Fregaty:

.:Adelaide
.:Al Madinah
.:Al Riyadh
.:Almirante Brown
.:Álvaro de Bazán
.:Anzac
.:Aradu
.:Artigliere
.:Barbaros
.:Brahmaputra
.:Brandenburg
.:Bremen
.:Broadsword
.:Cheng Kung
.:De Zeven Provincien
.:Duke
.:Elli
.:Floreal
.:Fridtjof Nansen
.:Godavari
.:Halifax
.:Hydra
.:Jacob van Heemskerck
.:Jianghu
.:Jiangwei
.:Kang Ding
.:Karel Doorman
.:Kortenaer
.:Krivak
.:La Fayette
.:Lekiu
.:Lupo
.:Maestrale
.:Naresuan
.:Neustrashimy (Nieustraszimyj)
.:Niteroi
.:Oliver Hazard Perry
.:Sachsen
.:Santa María
.:Soldati
.:Talwar
.:Thetis
.:Tromp
.:Ulsan
.:Valour
.:Vasco da Gama
.:Venti
.:Wielingen
.:Yavuz

Korwety:

.:Niels Juel
.:Visby

Typ Lafayette (SSBN)

| opis | dane taktyczno-techniczne | rysunki | lista okrętów |

ostatnia aktualizacja: 12.07.2006 r.

OPIS:

        Zbudowanie dla marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych myśliwskich okrętów podwodnych o napędzie atomowym typu Skipjack, jak również jednostek balistycznych typu George Washington i typu Ethan Allen, zakończyło pewien etap rozwoju floty podwodnej. Można powiedzieć, że jego koniec związany był także z wnioskami jakie na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku wysunięto z przeprowadzonej analizy radzieckich okrętów podwodnych z napędem atomowym. W analizie tej zauważono, że osiąganie dużych prędkości podwodnych wiąże się z wytwarzaniem dużego hałasu, a ten jest głównym wrogiem skrytego działania. Dlatego kluczowym problemem nie jest prędkość, a maksymalne wyciszenie pracy okrętu, tak by pozostawał on nie wykryty. Oczywiście dalej baczną uwagę zwracano na rozwijanie jak największej prędkości, jednak wraz z tym czynnikiem nieustannie w parze szły rozwiązania mające zniwelować hałas przy dużych szybkościach. Od momentu tej analizy amerykańscy konstruktorzy głównie pracowali nad rozwiązaniami, które miały zapewnić okrętom podwodnym skryte działanie. Tym samym rozpoczął się kolejny etap rozwoju floty podwodnej Stanów Zjednoczonych, który przyniósł ze sobą powstanie myśliwskich okrętów typu Permit. Pierwsza jednostka z tego typoszeregu o nazwie USS Thresher (SSN 593) weszła do służby w sierpniu 1961 roku.
        Na początku lat 60-tych XX wieku marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych objęła swoją flotę podwodną zakrojonym na szeroką skalę programem rozwoju. Jego zapoczątkowanie było związane z ogromnym sukcesem osiągniętym przez jednostki typu Permit, na których zastosowano liczne rozwiązania wyciszające. Projekt zakładał zbudowanie aż 31 balistycznych okrętów podwodnych, a także stworzenie nowego typu okrętów myśliwskich. Wszystkie nowe konstrukcje miały opierać się o rozwiązaniach zastosowanych na typie Permit, jak również zostać wyposażone w uzbrojenie najnowszej generacji. Program rozwoju floty podwodnej był częścią militarnego programu obejmującego wszystkie rodzaje sił zbrojnych, który zapoczątkowany został przez ówczesnego prezydenta Stanów Zjednoczonych John'a F. Kennedy'ego, a następnie kontynuowany przez administarcję prezydenta Lyndon'a B. Johnson'a.
        W czasie wdrażania w życie projektu rozwoju floty podwodnej, program budowy pocisków z serii Polaris, rozpoczęty w 1956 roku, ciągle nie zwalniał tempa. W 1961 roku rozpoczęły się pierwsze próby z trzecią wersją rakiet model UGM-27C Polaris A-3. Skutkiem zapoczątkowanego programu rozwoju floty podwodnej było między innymi zamówienie przez marynarkę wojenną w lipcu 1960 roku czterech kolejnych, po typie George Washington i typie Ethan Allen, jednostek balistycznych, które przewidziane były do przenoszenia najnowszej, trzeciej wersji pocisków model UGM-27C Polaris A-3. Warto zaznaczyć, że w lipcu 1960 roku rakiety te nie były jeszcze nawet w fazie testów. Nowe okręty balistyczne, mające zostać wybudowane w liczbie 31 sztuk, znane były jako typ Lafayette, a ich projekt był rozwinięciem jednostek typu Ethan Allen, oczywiście z zastosowaniem rozwiązań konstrukcyjnych sprawdzonych na typie Permit.
        Pierwsza partia okrętów typu Lafayette, w liczbie czterech sztuk, o nazwach USS Lafayette (SSBN 616), USS Alexander Hamilton (SSBN 617), USS Andrew Jackson (SSBN 619) oraz USS John Adams (SSBN 620), zamówiona została w lipcu 1960 roku. Wszystkie te jednostki budowane były w trzech różnych stoczniach. Pierwsze dwa okręty, USS Lafayette (SSBN 616) i USS Alexander Hamilton (SSBN 617), w stoczni Electric Boat Corporation (obecnie General Dynamics Electric Boat Corporation) w Groton. Ich konstrukcja, od położenia stępki do wodowania, trwała odpowiednio od stycznia 1961 roku do maja 1962 roku i od czerwca 1961 roku do sierpnia 1962 roku. Jednostka USS Andrew Jackson (SSBN 619) zwodowana została w stoczni Mare Island Naval Shipyard we wrześniu 1962 roku. Stępka położona była w kwietniu 1961 roku. Ostatni okręt USS John Adams (SSBN 620) zbudowany został w stoczni Portsmouth Naval Shipyard między majem 1961 roku a styczniem 1963 roku. Wszystkie te cztery jednostki wyposażone zostały w pociski model UGM-27B Polaris A-2, a nie jak wcześniej planowano w serię Polaris A-3. Było to spowodowane tym, że trzecia wersja rakiet nie była jeszcze gotowa do użytku.
        Kolejnych pięć okrętów typu Lafayette, USS James Monroe (SSBN 622), USS Nathan Hale (SSBN 623), USS Woodrow Wilson (SSBN 624), USS Henry Clay (SSBN 625) i USS Daniel Webster (SSBN 626), zostało zamówionych przez marynarkę wojenną Stanów Zjednoczonych w lutym 1961 roku. Jako pierwsza wystartowała budowa USS James Monroe (SSBN 622), a miało to miejsce w lipcu 1961 roku. Jednostka konstruowana była w stoczni Newport News Naval Shipyard (obecnie Northrop Grumman Newport News Shipbuilding) i spłynęła na wodę w sierpniu 1962 roku. Ta sama stocznia między październikiem 1961 roku, a listopadem 1962 roku wybudowała także jednostkę USS Henry Clay (SSBN 625). Również dwie jednostki z drugiej zamówionej partii okrętów skonstruowała stocznia Electric Boat Corporation. Były to USS Nathan Hale (SSBN 623) oraz USS Daniel Webster (SSBN 626), które wybudowane zostały odpowiednio pomiędzy październikiem 1962 roku a styczniem 1963 roku, oraz pomiędzy grudniem 1961 roku a kwietniem 1963 roku. Stępka pod USS Woodrow Wilson (SSBN 624) położona została we wrześniu 1961 roku w stoczni Mare Island Naval Shipyard. Okręt został wodowany w lutym 1963 roku. Podobnie jak pierwsza partia okrętów, jednostki uzbrojone zostały w rakiety model UGM-27B Polaris A-2. Wyjątkiem był USS Daniel Webster (SSBN 626), który stał się pierwszym okrętem w marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych, który wyruszył na patrol z pociskami model UGM-27C Polaris A-3 na pokładzie. Miało to miejsce we wrześniu 1964 roku. Począwszy od tego momentu wszystkie następne jednostki typu Lafayette były wyposażane w trzecią, najnowszą wersję rakiet Polaris A-3.
        Trzecia i jak się później okazało ostatnia partia jednostek typu Lafayette zamówiona została w lipcu 1961 roku. Było to 10 okrętów, co wraz z poprzednio zbudowanymi jednostkami dawało liczbę 19 sztuk. Oryginalnie marynarka wojenna planowała wcielić do służby 31 okrętów typu Lafayette. Można powiedzieć, że faktycznie tak się stało, gdyż brakujących 12 jednostek, zamówionych w 1962 i 1963 roku, przypisanych zostało do osobnego typu Benjamin Frankin. W zasadzie były to jednostki takie same jak typu Lafayette, a o ustanowieniu nowego typoszeregu zadecydowały niewidoczne gołym okiem zmiany, które wprowadzone zostały do konstrukcji.
        W ostatniej partii okrętów zamówione zostały jednostki o nazwach USS James Madison (SSBN 627), USS Tecumseh (SSBN 628), USS Daniel Boone (SSBN 629), USS John C. Calhoun (SSBN 630), USS Ulysses S. Grant (SSBN 631), USS Von Steuben (SSBN 632), USS Casimir Pulaski (SSBN 633), USS Stonewall Jackson (SSBN 634), USS Sam Rayburn (SSBN 635) oraz USS Nathaniel Green (SSBN 636). Cztery jednostki wybudowane zostały przez stocznię Newport News Naval Shipyard. Pierwszym okrętem z trzeciej partii, który zbudowany został w tej stoczni był USS James Madison (SSBN 627). Stępka pod tą jednostkę położona została w marcu 1962 roku, natomiast wodowanie nastąpiło w tym samym miesiącu 1963 roku. Kolejnym okrętem był USS John C. Calhoun (SSBN 630), którego konstrukcja wystartowała w czerwcu 1962 roku. Jednostka spłynęła na wodę w czerwcu 1963 roku. W stoczni Newport News Naval Shipyard skonstruowano także USS Von Steuben (SSBN 632) i USS Sam Rayburn (SSBN 635), których budowa trwała odpowiednio od września 1962 roku do października 1963 roku oraz od grudnia 1962 roku do tego samego miesiąca 1963 roku. Trzy okręty z trzeciej partii zamówionych jednostek typu Lafayette skonstruowała stocznia Electric Boat Corporation w Groton. Były to USS Tecumseh (SSBN 628), wybudowany pomiędzy czerwcem 1962 roku a czerwcem 1963 roku, USS Ulysses S. Grant (SSBN 631), skonstruowany między sierpniem 1962 roku a listopadem 1963 roku oraz USS Casimir Pulaski (SSBN 633), pod który stępka położona została w styczniu 1963 roku, natomiast wodowanie nastąpiło w lutym 1964 roku. Budowa dwóch okrętów, USS Daniel Boone (SSBN 629) i USS Stonewall Jackson (SSBN 634), przypadła stoczni Mare Island Naval Shipyard. Pierwsza z tych dwóch jednostek konstruowana była od lutego 1962 roku do czerwca 1963 roku. Stępka pod drugi okręt położona została w lipcu 1962 roku, natomiast wodowanie miało miejsce w lispopadzie 1963 roku. Ostatnią z dziesięciu jednostek trzeciej partii typu Lafayette wybudowała stocznia Portsmouth Naval Shipyard. Był to USS Nathanael Greene (SSBN 636). Konstrukcja tej jednostki rozpoczęła się maju 1962 roku, a wodowanie miało miejsce w tym samym miesiącu 1964 roku. Wszystkie okręty trzeciej partii uzbrojone zostały w pociski balistyczne model UGM-27C Polaris A-3.
        Po wybudowaniu i uzbrojeniu w pociski balistyczne okrętów typu Lafayette, jednostki te były przydzielane do różnych portów w Europie i Stanach Zjednoczonych. Część z nich rozpoczęła swoją służbę w Rota w Hiszpanii, część w Holy Loch w Szkocji. Jeszcze inne okręty przydzielane były do Pearl Harbor, na wyspę Guam z bazą Arpa Harbor lub do portów na wschodnim i zachodnim wybrzeżu. Warto zaznaczyć, że poszczególne okręty typu Lafayette nie spędzały całego okresu służby tylko w jednej bazie. Co jakiś czas były one transferowane do różnych portów, przydzielane do różnych flot i eskadr. Jednak jednostki regularnie wracały do Stanów Zjednoczonych na przeglądy ERO (Engineered Refueling Overhauls), podczas których między innymi wymieniano pręty paliwowe reaktora. Standardowo typ Lafayette przechodził przegląd ERO, który trwał około dwóch lat, co siedem lat. W 1974 roku wprowadzony został program ERP (Extended Refit Program), który wydłużał okres pomiędzy kolejnymi pracami na jednostkach w ramach ERO. Projekt ten polegał na tym, że standardowy, trwający 32 dni przegląd pomiędzy poszczególnymi patrolami wydłużony został do 60 dni. Dzięki temu bieżące naprawy były gruntowniejsze i mogły objąć więcej rzeczy. W efekcie okres między kolejnymi przeglądami ERO wydłużył się do 10 lat.
        Zaraz po wejściu ostatniego okrętu typu Lafayette do służby, co miało miejsce w grudniu 1964 roku, sytuacja tych jednostek przedstawiała się tak, że osiem z nich uzbrojonych było w rakiety model UGM-27B Polaris A-2, natomiast pozostałe w najnowszą, trzecią wersję pocisków. W późniejszym czasie część z tych ośmiu okrętów ze starszymi rakietami otrzymało pociski model UGM-27C Polaris A-3, natomiast część przezbrojonych zostało w jeszcze nowsze rakiety model UGM-73A Poseidon C-3, jednak miało to miejsce dopiero za jakiś czas. Wymianie na trzecią wersję rakiet z serii Polaris poddane zostały okręty USS John Adams (SSBN 620), USS James Monroe (SSBN 622), USS Nathan Hale (SSBN 623), USS Woodrow Wilson (SSBN 624) oraz USS Henry Clay (SSBN 625). Modernizacja uzbrojenia tych jednostek połączona była ze standardowym przeglądem ERO. Przezbrojenie USS John Adams (SSBN 620) rozpoczęło się w sierpniu 1968 roku w stoczni PSNS & IMF (Puget Sound Naval Shipyard & Intermediate Maintenance Facility) w Bremerton. Dobiegło ono końca w sierpniu 1969 roku. Wymiana pocisków na USS Woodrow Wilson (SSBN 624) trwała od września 1968 roku do listopada 1969 roku, a przeprowadzona była w stoczni Newport News Naval Shipyard. Mniej więcej w tym samym czasie pozostałe jednostki, USS James Monroe (SSBN 622), USS Nathan Hale (SSBN 623) oraz USS Henry Clay (SSBN 625), przeszły taki sam przegląd ERO, połączony z wymianą rakiet. Po tym zabiegu jedynie trzy okręty typu Lafayette, USS Lafayette (SSBN 616), USS Alexander Hamilton (SSBN 617) i USS Andrew Jackson (SSBN 619), uzbrojone były w pociski model UGM-27B Polaris A-2.
        Strategiczna broń przenoszona przez okręty typu Lafayette miała pewne niedociągnięcie, które wiązało się z ograniczonym zasięgiem. Co prawda po części problem ten rozwiązany został na trzeciej wersji pocisków z serii Polaris, które mogły przelecieć 2500 mil morskich, czyli około 4600 kilometrów. Projekt Polaris, już po wprowadzeniu do służby trzeciej wersji pocisków model UGM-27C Polaris A-3, nadal był rozwijany. W programie o kryptonimie "Antylopa" (ang. "Antelope") skupiono się na zmodernizowaniu samych głowic bojowych. Z drugiej strony rozwijano koncepcję Polaris B-3, skupiającą się między innymi na zwiększeniu zasięgu. Projekt ten przerodził się następnie w program rakiet model UGM-73A Poseidon C-3, które ostatecznie weszły do służby w 1971 roku. Pierwszym okrętem, który wyruszył w patrol z nowymi rakietami w marcu 1971 roku był USS James Madison (SSBN 627). W znaczący sposób poprawiło to siłę uderzeniową typu Lafayette, jak również powiększyło powierzchnię, która mogła być patrolowana przy jednoczesnym utrzymywaniu w zasięgu celów w Związku Radzieckim. Zasięg pocisków Poseidon wynosił 3500 mil morskich, czyli około 5600 kilometrów. Tym samym bezpieczeństwo jednostek balistycznych uległo poprawie, gdyż radzieckie siły zwalczania okrętów podwodnych musiały przeczesywać znacznie większy akwen.
        Począwszy od jednostki USS James Madison (SSBN 627), która jako pierwsza otrzymała rakiety model UGM-73A Poseidon C-3, wszystkie okręty typu Lafayette były w nie stopniowo uzbrajane. Modernizacja ta połączona była z kolejnym przeglądem ERO i w pierwszej kolejności objęła jednostki, które od samego początku przenosiły pociski model UGM-27C Polaris A-3, czyli okręty zamówione w trzeciej partii w lipcu 1961 roku. Jednostka USS Tecumseh (SSBN 628) przezbrojona została w pociski model UGM-73A Poseidon C-3 pomiędzy listopadem 1969 roku a majem 1970 roku w stoczni Newport News Naval Shipyard. W stoczni Electric Boat Corporation w Groton przegląd ERO i wymianę pocisków przeszły okręty USS Stonewall Jackson (SSBN 634) i USS Von Steuben (SSBN 632). Miało to miejsce odpowiednio pomiędzy lipcem 1970 roku a październikiem 1971 roku i pomiędzy listopadem 1970 roku a styczniem 1971 roku. Okręt USS Sam Rayburn (SSBN 635) uzbrojony został w nowe rakiety w stoczni Portsmouth New Hampshire. Prace na tej jednostce rozpoczęły się w grudniu 1969 roku, a dobiegły końca w maju 1971 roku. Mniej więcej w tym samym czasie taki sam zabieg przeszły jednostki USS Daniel Boone (SSBN 629), USS John C. Calhoun (SSBN 630), USS Ulysses S. Grant (SSBN 631), USS Casimir Pulaski (SSBN 633) oraz USS Nathaniel Green (SSBN 636). Kolejnymi przezbrojonymi okrętami były trzy jednostki, na których wcześniej nie wymieniono rakiet model UGM-27B Polaris A-2 na wersję Polaris A-3. Jako pierwszy z tej trójki modernizację połączoną z przeglądem ERO przeszedł USS Lafayette (SSBN 616). Trwała ona w latach 1972 - 1975. Ostatnimi jednostkami typu Lafayette, wyposażonymi w rakiety model UGM-27B Polaris A-2 były USS Alexander Hamilton (SSBN 617) i USS Andrew Jackson (SSBN 619). Przezbrojenie USS Alexander Hamilton (SSBN 617) w serię Poseidon odbyło się pomiędzy styczniem 1973 roku a kwietniem 1975 roku w stoczni Newport News Naval Shipyard. Mniej więcej w tym samym czasie podobny przegląd ERO i wymianę pocisków przeszedł USS Andrew Jackson (SSBN 619). Ostatnim okrętem, który w latach 1975 - 1978 przeszedł wymianę rakiet na model UGM-73A Poseidon C-3 był USS Daniel Webster (SSBN 626). Była to jednostka, która jako pierwsza z całego typu Lafayette otrzymała trzecią wersję pocisków Polaris.
        Pociski model UGM-73A Poseidon C-3 były uzbrojeniem, które na prawie wszystkich okrętach typu Lafayette znajdowało się aż do końca ich służby. Niektóre jednostki na początku lat 80-tych XX wieku ponownie zostały przezbrojone, tym razem w rakiety model UGM-96A Trident I C-4. Program budowy tych rakiet rozpoczął się we wrześniu 1971 roku i głównie koncentrował się na zwiększeniu zasięgu w stosunku do serii Poseidon, przy jednoczesnym zachowaniu tych samych gabarytów, tak by nowe rakiety zmieściły się do silosów okrętów typu Lafayette. Wytypowanych do przezbrojenia zostało sześć jednostek o nazwach USS James Madison (SSBN 627), USS Daniel Boone (SSBN 629), USS John C. Calhoun (SSBN 630), USS Von Steuben (SSBN 632), USS Casimir Pulaski (SSBN 633) i USS Stonewall Jackson (SSBN 634). Dwie przed ostatnie i pierwszą z tych sześciu jednostek przezbrojono podczas standardowego przeglądu ERO, natomiast pozostałe trzy podczas postoju przy nabrzeżu portowym.
        Niezależnie od tego jakie pociski w różnych okresach czasu przenosiły okręty typu Lafayette, zawsze istniało niedociągnięcie w postaci siły głowic rakiet. W każdym przypadku była ona zbyt mała do niszczenia umocnionych instalacji wojskowych, w szczególności podziemnych silosów dla pocisków interkontynentalnych ICBM (InterContinental Ballistic Missile). Z kolei bardzo dobrze nadawała się do niszczenia miast. Jednak taka sytuacja sprawiała, że typ Lafayette nie mógł być pełnowartościową platformą "pierwszego uderzenia", atakującą strategiczne cele w Związku Radzieckim. Taka sama sytuacja dotyczyła okrętów typu George Washington i typu Ethan Allen. Luka w postaci niedostatecznej mocy głowic nuklearnych wypełniona została w grudniu 1988 roku, gdy do służby wszedł pierwszy okręt typu Ohio wyposażony w rakiety model UGM-133A Trident II D-5.
        Ważne następstwa dla niektórych okrętów typu Lafayette przyniósł podpisany w 1979 roku układ o ograniczeniu zbrojeń strategicznych SALT II (Strategic Arms Limitation Talks). Na jego mocy dokładnie zostały sprecyzowane limity dotyczące ilości i jakości wyposażenia strategicznego, które wcześniej zawarte były w układzie SALT I. W tym czasie Stany Zjednoczony posiadały 41 balistycznych okrętów podwodnych o napędzie atomowym, a do służby zaczęły wchodzić nowe jednostki typu Ohio. By sprostać ustalonym limitom należało wycofać ze służby dotychczas będące w składzie floty okręty, tak by zrobić miejsce dla nowego typu Ohio. W efekcie wszystkie okręty typu George Washington i typu Ethan Allen zostały na początku lat 80-tych XX wieku całkowicie skreślone ze stanu floty lub przeklasyfikowane na jednostki myśliwskie. Proces ten objął także niektóre okręty typu Lafayette, z których wszystkie zostały całkowicie wycofane ze służby. W czerwcu 1985 roku administracja prezydenta Ronald'a Reagan'a w wytypowała pierwszy okręt do dezaktywacji, a był to USS Sam Rayburn (SSBN 635). Następnie na początku 1986 roku taką samą decyzję podjęto odnośnie USS Alexander Hamilton (SSBN 617), a w maju 1986 roku w stosunku do USS Nathan Hale (SSBN 623). Na początku 1986 roku druga z tych trzech jednostek, USS Alexander Hamilton (SSBN 617), była już przygotowywana do usunięcia uzbrojenia i wycofania ze służby, gdy w marcu 1986 roku na Morzu Irlandzkim okręt USS Nathanael Greene (SSBN 636) miał wypadek, podczas którego uszkodzony został rufowy ster kierunku i zbiorniki balastowe. Był to pierwszy poważny wypadek amerykańskiego balistycznego okrętu podwodnego. W jego wyniku zdecydowano, że to właśnie USS Nathanael Greene (SSBN 636) zostanie przedwcześnie wycofany ze służby, a USS Alexander Hamilton (SSBN 617) pozostanie w niej nadal.
        Jednostki USS Nathan Hale (SSBN 623) oraz USS Nathanael Greene (SSBN 636) zostały skreślone ze stanu floty odpowiednio w listopadzie i grudniu 1986 roku. Weszły one do programu SPR (Ship/Submarine Recycling Program), którego celem jest bezpieczne złomowanie jednostek z napędem nuklearnym. Program ten realizowany jest w stoczni PSNS & IMF w Bremerton. Los okrętu USS Sam Rayburn (SSBN 635) był nieco inny. Po dezaktywacji we wrześniu 1985 roku rozpoczęła się przebudowa na jednostkę szkoleniową MTS (Moored Training Ships), która trwała od lutego 1986 roku do lipca 1989 roku. Jednostka została unieruchomiona przy nabrzeżu i otrzymała oznaczenie MTS 635. Jej zadaniem jest szkolenie przyszłych marynarzy służących na atomowych okrętach podwodnych. W tej roli okręt będzie służył do 2014 roku, a potem najprawdopodobniej wejdzie do programu SPR.
        Okręty, które nie zostały dezaktywowane i wycofane ze służby na mocy układu SALT II zaczęły być stopniowo skreślane ze stanu floty od marca 1989 roku. Proces ten trwał do lutego 1995 roku, kiedy ostatnia jednostka typu Lafayette została wycofana ze służby. Tym samym końca dobiegała także służba balistycznych rakiet model UGM-73A Poseidon C-3, w które nie były wyposażane nowe okręty typu Ohio. Wszystkie jednostki typu Lafayette, z wyjątkiem jednego, weszły do programu bezpiecznego złomowania SPR, realizowanego w stoczni PSNS & IMF w Bremerton. Tym wyjątkiem był USS Daniel Webster (SSBN 626), który skreślony został ze stanu floty w sierpniu 1990 roku. Jeszcze w tym samym miesiącu na okręcie rozpoczęły się prace, które przystosowały tą jednostkę do bycia platformą szkoleniową MTS dla przyszłych marynarzy atomowych okrętów podwodnych. W tej roli okręt, który otrzymał oznaczenie MTS 626, będzie służył prawdopodobnie do połowy drugiej dekady XXI wieku.
        Podczas całego okresu służby okręty typu Lafayette działały w systemie dwu załogowym. Oznaczało to, że każda jednostka miała przydzielone dwie załogi, z których każda składała się z 13 oficerów oraz 130 podoficerów i marynarzy. Jedna z ekip oznaczona była kolorem niebieskim (blue), natomiast druga kolorem złotym (gold). Podczas gdy jedna załoga była na okręcie i patrolowała wyznaczony rejon, druga przebywała w tym czasie na lądzie i odpoczywała lub przechodziła szkolenia. Gdy okręt powrócił do portu, załoga była wymieniana i jednostka ponownie ruszała w rejs bojowy. Rotacja obsady okrętu odbywała się co około 100 dni.
        Projekt okrętów typu Lafayetta nieco różnił się od konstrukcji jednostek typu Ethan Allen. Podstawową różnicą było zastosowanie silosów dla rakiet balistycznych o większej średnicy, tak by w przyszłości można było korzystać z pocisków innych niż seria Polaris. Zabieg ten spowodował, że długość okrętów wzrosła o 4,5 metra w stosunku do typu Ethan Allen i wynosiła 129,6 metra. Pozostałe gabaryty zostały niezmienione. Pionowe silosy znajdowały się na śródokręciu za kioskiem. Kadłub typu Lafayette wykonany został ze stali o podwyższonej wytrzymałości HY-80 (High Yield) i miał już w owym czasie standardowy, opływowy kształt. Usterzenie rufowe wykonane zostało w formie krzyżowej, które także w tamtym czasie było już rozwiązaniem standardowym. Przednie stery głębokości zamontowane zostały na kiosku, jednak w przypadku USS Daniel Webster (SSBN 626) zastosowano inny układ. Okręt wybudowano ze sterami umieszczonymi na samym dziobie nad kadłubem. Można powiedzieć, że zamontowane były na małym kiosku, na samym przedzie konstrukcji. Takie umieszczenie sterów miało rozwiązać problem utrzymywania żądanej głębokości, z czym były pewne trudności w przypadku sterów zamontowanych na kiosku, gdyż jednostki miały tendencje do ciągłego poruszania się w górę i w dół. Eksperyment ten ostatecznie zakończył się niepowodzeniem, gdyż ta dziobowa nadbudowa obniżała własności hydrodynamiczne, przez co następował spadek szybkości maksymalnej. Podczas pierwszego przeglądu ERO okrętu USS Daniel Webster (SSBN 626), przednie stery głębokości umieszczone zostały na kiosku, a nadbudowa zlikwidowana.
        Jednostki typu Lafayette otrzymały standardowy w ówczesnym czasie ciśnieniowy reaktor atomowy chłodzony wodą firmy Westinghouse Electric Company model PWR S5W (Pressurized Water Reactor). Reaktor ten napędzał dwie turbiny parowe o łącznej mocy 15000 KM, które następnie poruszały pojedynczy wał śrubowy, na końcu którego znajdowała się pięcio płatowa śruba. Był to główny system napędowy typu Lafayette. W przypadku jego awarii okręty wykorzystywały silniki dodatkowe, dzięki którym mogły powrócić do bazy. Istotnym czynnikiem w doktrynie wykorzystania balistycznych okrętów podwodnych było stwierdzenie, że jednostki te powinny raczej unikać kontaktu z okrętami myśliwskimi. Z tego względu priorytetową sprawą było maksymalne wyciszenie typu Lafayette, tak by poruszał się on bezszelestnie. Skrytość działania przedkładana była nawet nad osiągi okrętów. Z tego względu na typie Lafayette zastosowano wiele rozwiązań, które doskonale sprawdziły się na myśliwskich jednostkach typu Permit. Siłownia została odizolowana od kadłuba poprzez zamontowanie turbin parowych i przekładni na elastycznych, tłumiących podstawach. W przypadku jednostek typu Benjamin Franklin, które można traktować jako podgrupę typu Lafayette, dodatkowo zastosowano izolację dźwiękową między całą siłownią a kadłubem. Wszystko to sprawiło, że jednostki typu Lafayette oraz typu Benjamin Franklin były najcichszymi okrętami balistycznymi w marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych, aż do momentu pojawienia się typu Ohio
        Podstawowym uzbrojeniem jednostek typu Lafayette były pociski balistyczne. Dzięki szerszym niż na typie George Washington oraz na typie Ethan Allen silosom dla tych pocisków, mogły one być wyposażane w kolejne generacje rakiet, zaczynając od serii Polaris, a poprzez serię Poseidon na serii Trident I kończąc. Było to uzbrojenie ofensywne, które kierowane było za pomocą systemu model Mk 88. Uzbrojenie torpedowe było traktowane jako broń defensywna. Typ Lafayette wyposażony został w cztery dziobowe wyrzutnie torpedowe kalibru 533 mm. model Mk 59. Początkowo zestaw torped był identyczny z tym, jakie przenosiły myśliwskie okręty typu Permit. Złożony on był z torped model Mk 14 lub Mk 16, które wykorzystywane były do zwalczania okrętów nawodnych, torped model Mk 37, przeznaczonych do zwalczania okrętów podwodnych, oraz z torped model Mk 45 ASTOR (Anti-Submarine TORpedo), które przenosiły głowice atomowe. Na początku lat 70-tych XX wieku do służby w marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych weszły nowe torpedy firmy Gould model Mk 48, które mogły być wykorzystywane do niszczenia zarówno okrętów podwodnych jak i nawodnych. Konstrukcja ta zastąpiła torpedy model Mk 14, Mk 16 i Mk 37. Gdy weszła ona do użytku okręty typu Lafayette zaczęły być stopniowo uzbrajane w ten nowy rodzaj uzbrojenia. Kierowaniem ogniem torpedowym zajmował się system model Mk 113 Mod. 9.
        Zaraz po wejściu do służby wyposażenie hydroakustyczne okrętów typu Lafayette byłe identyczne z tym, jakie posiadały jednostki myśliwskie typu Skipjack. Składało się ono z hydrolokatora model AN/BQS-4, który powstał przy współpracy firm EDO Corporation oraz Raytheon. Hydrolokator ten mógł działać w pasywnym nasłuchu lub aktywnym wysyłaniu impulsów. Był on sprzężony z pasywnym układem dookólnym firmy EDO Corporation model AN/BQR-2. Hydrolokator model AN/BQR-2 wykorzystywany był do poszukiwania lub namierzania celów. Wzdłuż kadłuba rozmieszczone były także pasywne hydrofony firmy EDO Corporation model AN/BQR-7. Począwszy od 1974 roku wszystkie jednostki typu Lafayette zaczęły przechodzić sukcesywną wymianę wyposażenia hydrolokacyjnego. Pasywny układ dookólny firmy EDO Corporation model AN/BQR-2 wymieniony został na nową pasywną antenę firmy Honeywell model AN/BQR-21 z układem cyfrowym DIMUS (DIgital MUltibeam Steering), umożliwiającym jednoczesne śledzenie do pięciu celów. Dodatkowo zainstalowano hydrolokator aktywny firmy Raytheon model AN/BQR-19, który wykorzystywany był do nanoszenia profilu dna oraz do nawigacji. Ostatnim elementem unowocześnienia systemów hydrolokacyjnych było wyposażenie typu Lafayette w pasywną holowaną antenę firmy Western Electric model AN/BQR-15. Dzięki niej jednostki mogły poprawić skuteczność w wykrywaniu nieprzyjacielskich myśliwskich okrętów podwodnych na dużych odległościach, a tym samym zgodnie z doktryną odstraszania, realizowaną przez klasę SSBN, unikać spotkania. Jednostki, które wyposażone zostały w rakiety model UGM-96A Trident I C-4 dodatkowo otrzymały trzy bezwładnościowe systemy nawigacyjne model Mk 2 SINS (Ship's Inertial Navigation System), dzięki czemu poprawiona została dokładność w prowadzeniu nawigacji.
        Wyposażenie przeciwdziałania elektronicznego złożone było z odbiornika ostrzegającego o namierzaniu przez hydrolokator aktywny atakującej torpedy firmy GTE Government Systems model AN/WLR-10. Odbiornik ten w zmodernizowanej wersji znalazł się później na okrętach typu Ohio. Typ Lafayette wyposażony był także w odbiornik emisji sygnałów akustycznych model AN/WLR-8, który także dostarczyła firma GTE Government Systems. Ponad to okręty posiadały wyrzutnie firmy Emerson Electric model Mk 2 dla pułapek pozorujących cel podwodny.
        Podczas gdy okręty typu George Washington i typu Ethan Allen należy uznać za jednostki udane, to typ Lafayette powinno się uważać za konstrukcje bardzo dobre, znacznie przewyższające swoich poprzedników. Wpływ na to miało wiele czynników. Konstrukcja tych okrętów była bardziej zaawansowana technicznie, dzięki czemu w znaczny sposób poprawiona została skrytość działania. Tym samym skuteczniej można było realizować doktrynę odstraszania, która między innymi polegała na unikaniu kontaktu z myśliwskimi okrętami podwodnymi wroga. Kolejną ważną cechą tych jednostek, której nie posiadały dwa poprzednie typoszeregi, była uniwersalność. Dzięki szerszym silosom można było uzbrajać okręty w coraz to nowe generacje pocisków balistycznych. Tym samym typ Lafayette przez bardzo długi czas nie stawał się platformą przestarzałą. Począwszy od drugiej połowy lat 60-tych XX wieku, a kończąc na początku lat 90-tych XX wieku jednostki te, wraz z typem Benjamin Franklin, były podstawowymi balistycznymi okrętami marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych. Sytuacja ta zmieniła się po wejściu do służby większej liczby jednostek typu Ohio. Zarówno ciche działania, jak i uniwersalność miały duży wpływ na to, że typ Lafayette pozostawał w służbie przez bardzo długi czas. Było to także możliwe dzięki temu, że skutki układu o ograniczeniu zbrojeń strategicznych SALT II nie objęły w dużym stopniu tego typoszeregu, w przeciwieństwie do typu George Washington i typu Ethan Allen. Okręty typu Lafayette były na tyle udane, że w latach 60-tych i 70-tych XX wieku miały ogromny wpływ na konstrukcje okrętów podwodnych w Europie, w szczególności zaś na brytyjskie balistyczne jednostki typu Resolution i francuskie typu Le Redoutable.
        Konstrukcja okrętów typu Lafayette w zasadzie nie miała większych wad. Gorsze osiągi w porównaniu z jednostkami myśliwskimi były spowodowane tym, że okręty te używały takich samych reaktorów, a przy większych gabarytach typu Lafayette spowodowało to spadek maksymalnej prędkości. Jednak nie była to istotna wada, gdyż główny nacisk na jednostkach klasy SSBN kładziony był na skrytość działania. By osiągnąć jak najbardziej skuteczne wyciszenie hałasów bardzo często poświęcano dla tego celu osiągi okrętów. Innym niedociągnięciem może być fakt, że typ Lafayette nie był pełnowartościową platformą z uzbrojeniem "pierwszego uderzenia". Jednak wada ta nie jest bezpośrednio związana z samą konstrukcją okrętów, a z pociskami balistycznymi. Nie miały one dostatecznie silnych głowic, by niszczyć umocnione cele militarne, a w szczególności podziemne silosy dla interkontynentalnych rakiet ICBM. Mimo to typ Lafayette stanowił doskonały element strategii odstraszania, gdyż nawet po zniszczeniu całych Stanów Zjednoczonych mógł przeprowadzić skuteczny kontratak.

TYPY OKRĘTÓW
PODWODNYCH

Myśliwskie
okręty podwodne:

.:Agosta
.:Amethyste
.:Galerna
.:Han
.:Los Angeles
.:Ming
.:Romeo
.:Rubis
.:Seawolf
.:Song
.:Swiftsure
.:Trafalgar
.:Upholder
.:Victoria
.:Walrus
.:Zeeleeuw

Balistyczne
okręty podwodne:

.:Benjamin Franklin
.:Delta
.:Ethan Allen
.:George Washington
.:Hotel
.:Jin
.:L'Inflexible
.:Lafayette
.:Le Redoutable
.:Le Triomphant
.:Ohio
.:Resolution
.:Typhoon (Tajfun)
.:Vanguard
.:Xia
.:Yankee (Jankes)


UZBROJENIE

Rakiety balistyczne
typu SLBM:

.:JL (Ju Lang)
.:Polaris
.:Poseidon
.:Seria M
.:SS-N-4 Sark
.:SS-N-5 Sark
.:SS-N-6 Serb
.:SS-N-8 Sawfly
.:SS-N-17 Snipe
.:SS-N-18 Stingray
.:SS-N-20 Sturgeon
.:SS-N-23 Skiff
.:Trident

Rakiety
przeciwokrętowe:

.:Hsiung Feng
.:Naval Strike Missile
.:SSM-1B
.:SSM-700K Hae Sung
.:xGM-84 Harpoon

Pociski manewrujące:

.:Hyunmoo III
.:xGM-109 Tomahawk

Rakietotorpedy:

.:ASROC
.:Hong Sahng-uh
.:SUBROC

Torpedy:

.:Mk 44
.:Mk 46
.:Mk 50 Barracuda
.:Mk 54 MAKO
.:MU 90 Impact
.:Stingray

Rakiety
przeciwlotnicze:

.:Evolved Sea Sparrow
.:Rolling Airframe Missile
.:Sea Sparrow
.:Standard Missile

Zestawy obrony
bezpośredniej CIWS:

.:Meroka
.:Mk 15 Phalanx
.:SGE-30 Goalkeeper

Amunicja:

.:BTERM
.:EX-171 (Mk 171)
.:Vulcano


RÓŻNE ARTYKUŁY

.:Forty-one for freedom
.:Koncepcja MEKO
.:Projekt 621
(typ Gawron)
.:Radary serii
BridgeMaster E
.:SSBN-X
.:US Navy SLBM
.:Wypadki i awarie SSBN


INNE

.:Strona główna
.:Linki

Współczesne okręty wojenne
Copyright © Mateusz Ossowski