|
Nowe balistyczne okręty podwodne o napędzie atomowym projektu 094, w terminologii zachodniej określane jako typ Jin, są drugą, po typie Xia, generacją chińskich jednostek tej klasy. Będą one następcami obecnie znajdującego się w służbie okrętu projektu 092. W 1997 roku wywiad amerykańskiej marynarki wojennej prognozował, że typ 094 wejdzie do służby w 2005 roku. Kłopoty Chińczyków z projektem i jego opóźnienia przesunęły prognozowaną datę oddania jednostki marynarce wojennej Chin na około 2010 rok. Taka prognoza przedstawiona została w raporcie Pentagonu z maja 2004 roku, który dotyczył chińskich sił zbrojnych. Tym samym jednostka typu Xia, będąca konstrukcją nieudaną, przez jakiś czas nadal będzie stanowić jedyny, trzeba tu zaznaczyć iluzoryczny, system drugiego uderzenia.
Obecnie znanych jest bardzo mało szczegółów odnośnie tej konstrukcji. Przypuszcza się, że pierwsze prace rozpoczęły się pod koniec lat 80-tych XX wieku. Były one związane z programem budowy rakiet balistycznych model JL-2 (CSS-NX-5), w które nowo projektowane jednostki miały zostać wyposażone. Założenia konstrukcyjne projektu 094 oparte zostały o program budowy jednostek myśliwskich o napędzie atomowym typu 093, na Zachodzie znanych jako typ Shang. Ten z kolei opracowywany był przy pomocy rosyjskich, wówczas radzieckich konstruktorów. Dokładnie nie wiadomo jak duża była ta pomoc, jednak prawdopodobnie obejmowała zaprojektowanie kadłuba, wyciszenie maszynowni, stworzenie systemu dowodzenia oraz kierowania ogniem i zaprojektowanie pasywnych systemów obronnych. Ogólnie jednostki typu 093 wykorzystują technologię, która odpowiada rosyjskim okrętom projektu 671RTM Schuka, w terminologii zachodniej znanych jako typ Victor III. Z tego względu należy uznać, że projekt 094 pośrednio opiera się na rosyjskich okrętach typu Victor III, jednak by znaleźć miejsce na wyrzutnie dla pocisków balistycznych, modyfikacji uległ chiński projekt 093. W 2004 roku wywiad amerykańskiej marynarki wojennej zauważył duże podobieństwa rakiet JL-2 (CSS-NX-5) do najnowszych pocisków, wykorzystywanych przez rosyjskie balistyczne okręty podwodne czwartej generacji projektu 955 Borei. Na podstawie tego spostrzeżenia wysunięty został wniosek, że być może do projektu 094 importowane zostały najnowsze rosyjskie rozwiązania technologiczne, zastosowane w projekcie 955 Borei.
Amerykańskie źródła bardzo często podkreślają duże rosyjskie zaangażowanie w programy budowy najnowszych chińskich okrętów podwodnych o napędzie atomowym. Taka sytuacja stała się możliwa dzięki temu, że w ostatnich latach Rosja zniosła lub powiększyła limity sprzedaży technologii wojskowej do Chin. Było to posunięcie, którego Europa i Stany Zjednoczone nie popierały, mając tu szczególnie na myśli technologię nuklearną. Obecnie Chińczycy mogą nabyć od Rosjan sporą ilość technologii dotyczącej broni jądrowej i konwencjonalnej, co w znaczący sposób zmniejsza przepaść technologiczną dzielącą Chiny od Stanów Zjednoczonych, Europy i Rosji.
W listopadzie 1999 roku amerykański wywiad zauważył, że w stoczni i zarazem bazie marynarki wojennej w Huludao rozpoczęto przygotowania do budowy pierwszego okrętu projektu 094. W miesiąc później pojawiły się pierwsze informacje o tym, że Chińczycy właśnie rozpoczęli konstrukcję. W grudniu 2000 roku tempo budowy jednostki zostało spowolnione. Przyczyną tego był prawdopodobnie fakt, że rakieta model JL-2 (CSS-NX-5) nie wkroczyła w tym czasie w fazę testów. Pierwsza próba odbyła się dopiero w połowie stycznia 2001 roku. W tej sytuacji zdecydowany priorytet otrzymała budowa nowych okrętów myśliwskich projektu 093. Wodowanie pierwszej chińskiej jednostki balistycznej drugiej generacji odbyło się pod koniec lipca 2004 roku. Jednostka została dostrzeżona przez amerykański wywiad w stoczni w Huludao, zlokalizowanej w zatoce Pohai. Wówczas okręt znajdował się we wczesnej fazie wyposażeniowej i nie miał na pokładzie rakiet JL-2 (CSS-NX-5).
Prawdopodobnie pierwsze odpalenie rakiety model JL-2 (CSS-NX-5) z pokładu pierwszej jednostki typu 094 miało miejsce w czerwcu 2005 roku. Start pocisku odbył się z Morza Żółtego, w pobliżu miasta Qingdao. Rakieta przeleciała kilka tysięcy kilometrów i spadła na pustynię w głębi terytorium Chin.
Prognozy z 1997 roku zakładały, że pierwszy okręt projektu 094 osiągnie pełną gotowość bojową w 2005 roku. Kłopoty podczas realizacji projektu, związane z reaktorem atomowym, spowodowały przesunięcie tej daty, która tak naprawdę dokładnie nie jest znana. Raport Pentagonu z maja 2004 roku stwierdza, że pierwszy okręt typu 094 będzie w pełni gotowy około 2010 roku. Z kolei niektóre źródła podają, że pierwsza jednostka wejdzie do służby w marynarce wojennej Chin w 2008 roku, a w roku 2010 chińska flota będzie w posiadaniu 2 - 3 okrętów. Pewności nie ma również co do planowanej ilości jednostek projektu 094. Można spotkać informacje, że chiński przemysł stoczniowy może skonstruować aż 10 okrętów. Inne wyliczenia mówią o tym, że marynarka wojenna otrzyma od czterech do sześciu lub od sześciu do ośmiu jednostek.
Do 2006 roku główną bazą chińskich okrętów podwodnych o napędzie atomowym, w tym jednostki typu Xia, był port w Qingdao, z którego korzysta Flota Północna. Bazą okrętów projektu 094 niemal na pewno będzie port w Yulin, koło wyspy Hainan, który należy do Floty Południowej. Pod względem geograficznym port w Yulin jest o wiele lepszy dla działań okrętów podwodnych z napędem jądrowym niż baza w Qingdao. Po pierwsze Morze Żółte i dalej Morze Wschodnio-chińskie jest zbyt płytkie, by efektywnie wykorzystywać okręty z napędem nuklearnym. W warunkach panujących na tych akwenach o wiele lepiej sprawują się jednostki konwencjonalne. Po drugie droga z Qingdao do głębszych wód jest znacznie dłuższa niż z Yulin. Po trzecie wsparcie udzielane przez nowe okręty typu 093 jednostkom projektu 094 będzie o wiele efektywniejsze, gdyż dostęp do głębszych wód będzie łatwiejszy. Ponad to na wyspie Hainan i Wyspach Paracelskich planuje się zbudowanie baz dla lotnictwa, które stanowiłoby dodatkową ochronę dla okrętów balistycznych. Mimo tych wszystkich zalet port w Yulin ma także wadę. Co prawda w porównaniu z Qingdao głębokie wody są bliżej, ale nie jest to Pacyfik, a Morze Południowo-chińskie. Prawdziwe patrole odstraszające w zasadzie mogą być przeprowadzane raczej tylko na oceanach. Dlatego chińskie okręty podwodne będą musiały przepływać między Tajwanem i Filipinami, by dostać się na Pacyfik.
Obecnie znanych jest bardzo małych danych technicznych dotyczących chińskiego projektu 094. Sądząc po wyglądzie zewnętrznym, rozwiązania konstrukcyjne oparte zostały o rosyjskie jednostki typu Delta. Szczególnie uwidacznia się to w stosunkowo niskim kiosku z przednimi sterami głębokości, oraz dużym garbie za nim, który zakrywa górną część silosów dla rakiet balistycznych. Na tej podstawie mówi się, że nowe okręty są rozmiarami i możliwościami zbliżone do rosyjskich jednostek projektu 667B Murena, na Zachodzie znanych jako typ Delta I. Jednocześnie zaznacza się, że są zdecydowanie cichsze od tego typoszeregu. Chińskie źródła twierdzą nawet, że typ 094 wytwarza mniej hałasu niż bardziej zaawansowane techniczne okręty projektu 941 Akula, w terminologii zachodniej określane jako typ Typhoon.
Szacuje się, że wyporność podwodna jest w granicach od 8000 do 9000 ton. Niektóre źródła podają w tym miejscu zakres od 10000 do 15000 ton. Maksymalna głębokość zanurzenia mieści się zapewne w granicach od 300 do 600 metrów. Napęd okrętów projektu 094 złożony jest prawdopodobnie z dwóch reaktorów atomowych, które napędzają dwie turbiny parowe. Prawdopodobnie jedna z nich wykorzystywana będzie do osiągania prędkości maksymalnych, a druga do marszowych. Ich moc nie jest znana, jednak pojawiają się informacje, że typ 094 będzie osiągał prędkość podwodną rzędu 30 węzłów.
Głównym uzbrojeniem jednostek projektu 094 będą rakiety balistyczne model JL-2 (CSS-NX-5), które rozmieszczone będą w 16 silosach, znajdujących się za kioskiem w dwóch rzędach po osiem. Okręty typu 094 wyposażone są prawdopodobnie w sześć wyrzutni torpedowych. Mają one standardowy kaliber 533 mm., który pozwala na wykorzystywanie zarówno torped rodzimej produkcji jak i rosyjskich. Być może okręty projektu 094 wyposażone będą w rakiety przeciwokrętowe, co jest praktyką niemal niespotykaną. Jedynie marynarka wojenna Francji uzbraja swoje okręty balistyczne w tego rodzaju pociski.
Z powodu małej znajomości danych technicznych, ocena okrętów projektu 094 pod względem osiągów jest właściwie niemożliwa. Niewątpliwie można powiedzieć, że jest to konstrukcja pod każdym względem przewyższająca jedyną będącą w służbie jednostkę typu Xia. Co ważne, są to okręty zdolne do rejsów oceanicznych, dzięki czemu Chiny bedą mogły rozpocząć prawdziwe patrole odstraszające. Wydaje się jednak, że liczba zbudowanych jednostek nie będzie na tyle duża, by strategię odstraszania atomowego prowadzić na pełną skalę. Nie zmienia to jednak faktu, że okręty projektu 094, wraz z rakietami model JL-2 (CSS-NX-5), stanowią realne zagrożenie, dając Chinom silną pozycję na arenie międzynarodowej. Zwiększają także żywotność całego systemu strategicznego, gdyż o wiele skuteczniej mogą ukryć się w głębinach niż typ Xia i przetrwać pierwsze uderzenie wroga.
Okręty projektu 094, znane także jako typ Jin, stanowią ogromny skok technologiczny w porównaniu z poprzednim typem Xia. Wydaje się, że wraz z rakietami balistycznymi model JL-2 (CSS-NX-5) będą stanowić realne zagrożenie dla Stanów Zjednoczonych, z czego Chiny zdają sobie sprawę. Pokazały to już w 1996 roku, kiedy po próbach ze zminiaturyzowanymi głowicami jądrowymi, przeznaczonymi dla najnowszych pocisków balistycznych marynarki wojennej, zagroziły Stanom Zjednoczonym, mówiąc by nie wtrącały się w stosunki między Chinami a Tajwanem, gdyż bardziej muszą martwić się o Los Angeles, niż o Taipei. Wydarzenie to zwiastuje, że okręty typu 094 ze swym uzbrojeniem będą wykorzystywane jako bardzo silna karta przetargowa w polityce zagranicznej. Jeżeli chodzi o sam Tajwan, uważany przez Chiny za zbuntowaną wyspę, to jest to łakomy kąsek. Wyspa ta stanowi idealną bazę dla balistycznych jednostek podwodnych, której Chińczycy nie mają. Po pierwsze graniczy z Pacyfikiem, na którym można prowadzić prawdziwe patrole odstraszające, a po drugie znajduje się w bezpośredniej bliskości do bardzo głębokich wód, które są idealne dla wszystkich okrętów podwodnych z napędem atomowym.
Okręty projektu 094, wraz z rakietami model JL-2 (CSS-NX-5), będą stanowić cenne uzupełnienie chińskiego arsenału interkontynentalnych pocisków balistycznych ICBM (InterContinental Ballistic Missile). Nie będzie on już miał ograniczonego zasięgu, tak jak rakiety wystrzeliwane z lądu, a będzie można je przetransportować w dowolny punkt na ziemi, przez co możliwe stanie się zaatakowanie praktycznie każdego celu. Mimo tego Departament Obrony Stanów Zjednoczonych twierdzi, chyba słusznie, że chińskie jednostki typu 094 nie są na tyle ciche, by skutecznie ukryć się przed amerykańskimi hydrolokatorami i strategicznym systemem wykrywania, złożonym między innymi z dennych układów SOSUS (SOund SUrveillance System). Nie zmienia to jednak faktu, że operując z chińskich wód terytorialnych cale w Stanach Zjednoczonych będą w zasięgu rażenia rakiet JL-2 (CSS-NX-5), które wraz z typem 094 stanowią o wiele lepszy, co bardzo ważne realnie skuteczny system drugiego uderzenia, niż typ Xia i pociski JL-1A (CSS-N-3 Mod. 1).
|
