|
|
|
|
Typ Invincible (CVS / V/STOL)
| opis | dane taktyczno-techniczne | rysunki | lista okrętów |
ostatnia aktualizacja: 10.08.2005 r.
|
|
OPIS:
|
|
W latach 60-tych XX wieku rząd Wielkiej Brytanii podjął decyzję o nie wprowadzaniu do służby dużych lotniskowców uderzeniowych ze względu na wysoki koszt utrzymania tej klasy okrętów. Skutkiem tej decyzji było skasowanie w 1966 roku projektu budowy dwóch największych lotniskowców, CVA 01 i CVA 02, jakie kiedykolwiek wybudowano dla Brytyjskiej Marynarki Wojennej i sukcesywne wycofywanie ze służby ostatnich brytyjskich klasycznych lotniskowców typu Centaur.
Początkowo projekt okrętów typu Invincible zakładał, że nowe okręty będą krążownikami śmigłowcowymi zdolnymi do operowania maksymalnie sześcioma śmigłowcami typu Sea King. Głównym zadaniem tych okrętów miała być ochrona planowanych lotniskowców CVA 01 i CVA 02 przez zagrożeniem ze strony nieprzyjacielskich okrętów podwodnych. Wyporność pełna tych jednostek miała wynosić 12000 ton. Gdy plany budowy dużych lotniskowców wielozadaniowych skasowano, projekt typu Invincible został zmieniony. Wyporność pełna jednostki wzrosła do 20000 ton, a ilość śmigłowców została zwiększona do 9 maszyn.
W tym samym czasie BAE Systems, obecnie MBDA, prowadziła prace nad samolotem pionowego startu i lądowania V/STOL (Vertical/Short Take-Off or Landing) Harrier. Z tego powodu projektanci okrętów typu Invincible zmodyfikowali projekt tak, by na jednostkach prócz 9 śmigłowców można było zaokrętować 5 samolotów typu Harrier.
Z powodów politycznych okręty typu Invincible klasyfikowano jako krążownik z ciągłym pokładem lotniczym. Klasyfikacja ta zmieniła się w 1980 roku na lotniskowiec zwalczania okrętów podwodnych.
Budowę okrętów typu Invincible zlecono stoczniom Vickers Shipbuilding and Engineering, która wybudowała HMS Invincible (R 05) i Swan Hunter Shipbuilders Yard, która skonstruowała HMS Illustrious (R 06) i HMS Ark Royal (R 07). Stępkę pod pierwszą jednostkę "Invincible" położono 20 lipca 1973 roku. Budowa tych lotniskowców przedłużała się, co miało wpływ na decyzję o modernizacji jednego z okrętów typu Centaur HMS Hermes (R 12) na lotniskowiec zwalczania okrętów podwodnych. Lotniskowiec HMS Invincible (R 05) ukończono na krótko przed wybuchem wojny falklandzkiej w kwietniu 1982 roku.
Nowo wcielony do służby lotniskowiec został wysłany w rejon archipelagu falklandzkiego wraz z lotniskowcem HMS Hermes (R 12). Ta grupa uderzeniowa otrzymała oznaczenie Task Group 317.8, a łączna ilość samolotów jaką dysponowała zamykała się w liczbie 20 maszyn MBDA Sea Harrier. Mimo tak skromnej liczby wystarczyło to do osiągnięcia przewagi w powietrzu i skutecznej obrony lotniskowców. Wojna o Falklandy zakończyła się pełnym zwycięstwem Brytyjskiej Marynarki Wojennej, choć nie obyło się bez strat w postaci dwóch zatopionych niszczycieli typu Sheffield. Wojna ta miała decydujący wpływ na dalsze losy okrętów typu Invincible w Brytyjskiej Marynarce Wojennej.
Jeszcze zanim 11 sierpnia 1980 roku do służby został wcielony pierwszy okręt typu Invincible, rząd brytyjski postanowił sprzedać 2 lotniskowce, z czego 1 miała kupić Australijska Marynarka Wojenna. Duży sukces lotnictwa pokładowego z HMS Invincible (R 05) i HMS Hermes (R 12) przekonał brytyjski rząd o konieczności utrzymywania w składzie floty lotniskowców. Po wojnie falklandzkiej podjęto decyzję, że wszystkie 3 jednostki typu Invincible pozostaną w szeregach brytyjskiej floty.
Drugi lotniskowiec wcielono do służby 20 czerwca 1982 roku w miesiąc po zakończeniu konfliktu z Argentyną. Wyruszył on natychmiast w rejon Falklandów i tam zastąpił lotniskowiec HMS Invincible (R 05), który rozpoczął podróż powrotną do bazy macierzystej. Trzeci okręt HMS Ark Royal (R 07) przekazano flocie 1 listopada 1985 roku. W momencie wejścia do służby lotniskowców typu Invincible ich podstawowa grupa lotnicza składała się z 9 śmigłowców Westland Sea King HAS 5 i z 5 samolotów MBDA (BAE Systems) Sea Harrier F/A2.
Wojna falklandzka pokazała, iż istotnym niedociągnięciem było brak śmigłowców wczesnego ostrzegania. Rezultatem tego konfliktu było wyposażenie okrętów w 3 śmigłowce wczesnego ostrzegania Westland Sea King AEW 2. Inną piętą achillesową uwidocznioną w czasie wojny falklandzkiej wszystkich okrętów Brytyjskiej Marynarki Wojennej był brak artyleryjskich systemów obrony bezpośredniej. Głównie z powodu braku takich działek jedna argentyńska rakieta typu Exocet zdołała zatopić niszczyciel HMS Sheffield (D 80). Po tym konflikcie na lotniskowcach typu Invincible zamontowano amerykańskie systemy obrony bezpośredniej kalibru 20 mm. firmy Raytheon/General Dynamics model Mk 15 Phalanx. Jednostki HMS Invincible (R 05) i HMS Illustrious (R 06) otrzymały 2 takie działka, natomiast trzeci okręt HMS Ark Royal (R 07) uzbrojono w 3 takie zestawy. Dodanie artyleryjskich systemów obronnych wydatnie zwiększyło szanse przetrwania lotniskowców na polu bitwy. Prócz działek model Mk 15 Phalanx na dziobie jednostki miały zainstalowaną wyrzutnię dla przeciwlotniczych rakiet BAE Systems, obecnie MBDA Sea Dart GWS 30.
Pokład lotniczy ma długość 167,8 metra i szerokość 13,4 metra, natomiast na rufie i dziobie szerokość wynosi 33,5 metra. Pokład zakończony jest rampą "ski jump", która ma kąt podniesienia 12 stopni. Początkowo na lotniskowcach HMS Invincible (R 05) i HMS Illustrious (R 06) kąt podniesienia wynosił 7 stopni. Podniesienie ramy "ski jump" na tych dwóch jednostkach odbyło się podczas modernizacji w latach 1986 - 1988 na "Invincible" i 1991 - 1994 na "Illustrious". W czasie tych modernizacji usunięto również zamontowaną na dziobie wyrzutnię dla rakiet MBDA Sea Dart GWS 30. Tym samym zniknęły z nadbudówki dwie kopuły radarów kierowania rakiet Marconi Typ 909. Dzięki usunięciu wyrzutni wydłużono pokład lotniczy do 209 metrów i zwiększono powierzchnię hangaru, co umożliwiło zaokrętowanie większej niż dotychczas grupy lotniczej, która składała się teraz z 9 samolotów MBDA Sea Harrier F/A2, 3 śmigłowców wczesnego ostrzegania Westland Sea King AEW 2 i 9 śmigłowców Westland Sea King HAS 6. Dodatkowo z pokładu lotniskowca mogły również korzystać samoloty Brytyjskich Sił Powietrznych (RAF) MBDA Harrier 2 GR7.
W 1998 roku podczas ćwiczeń NATO (North Atlantic Treaty Organization) pod kryptonimem Tapan z pokładu HMS Invincible (R 05) korzystały aż 3 rodzaje samolotów pionowego startu i lądowania. Były to hiszpańskie maszyny Boeing AV-8B Harrier 2 Plus oraz brytyjska wersja morska i RAF-u (Royal Air Force).
Modernizacja z lat 1986 1988 i 1991 - 1994 objęła również wymianę dwóch amerykańskich działek serii Mk 15 Phalanx na trzy holenderskie firmy Thales Nederland/General Dynamics kalibru 30 mm. model SGE-30 Goalkeeper. Wyrzutnie pułapek termicznych Knebworth Corvus zastąpiono wyrzutniami Marconi Sea Gnat. Wszystkie zmiany wprowadzone na jednostkach w latach 1986 - 1988 i 1991 - 1994 spowodowały wzrost wyporności pełnej o około 600 ton.
Podobną modernizację jak na poprzednich dwóch lotniskowcach miano przeprowadzić na trzeciej jednostce HMS Ark Royal (R 07), która od 1994 roku znajdowała się w rezerwowych siłach DRSO (Disposal and Reserve Ships Organisation). Modernizacja miała rozpocząć się w 1997 roku, jednak początek prac opóźniał się i ostatecznie modernizacja ruszyła w 1999 roku i trwała do 2001 roku. Dodatkową rzeczą jaką zrobiono na "Ark Royal" było dostosowanie pokładu lotniczego do przyjmowania nowych śmigłowców Agusta/Westland EH 101 Merlin. Pozostałe 2 lotniskowce HMS Invincible (R 05) i HMS Illustrious (R 06) do 2003 roku również dostosowano do korzystania z nowych śmigłowców EH 101.
Przeprowadzenie modernizacji na HMS Ark Royal (R 07) pozwoliło mu wrócić z rezerwy do pierwszej linii i na przełomie marca i kwietnia 2003 roku wziąć udział w operacji "Iraqi Freedom". W 1999 roku HMS Invincible (R 05) uczestniczył w roli okrętu wsparcie w operacji Desert Fox, podczas której bombardowano irackie instalacje lądowe. Krótko potem lotniskowiec został zaangażowany w operację Allied Force w Jugosławii, w której bombardowano Kosowo.
Głównym zadaniem brytyjskich lotniskowców jest walka z okrętami podwodnymi. Wykorzystywane są do tego śmigłowce Westland Sea King HAS 6. Sam okręt nie posiada własnego uzbrojenia przeciwpodwodnego, ale jest wyposażony w hydrolokator kadłubowy aktywny Plessey Typ 2016.
Systemy obserwacji przestrzeni powietrznej i nawodnej składają się z trójwspółrzędnego radaru dozoru nawodnego i powietrznego Marconi Typ 996, który na "Ark Royal" zastąpiono Typem 992, i radaru dozoru powietrznego Marconi Typ 1022. Nawigacją zajmuje się 2 radary Kelvin Hughes Typ 1006, natomiast na "Illustrious" Typ 1007. Jednostki typu Invincible przystosowane są do pełnienia roli okrętu dowodzenia grupy uderzeniowej. System dowodzenia ADIMP dostarczyło konsorcjum MBDA (BAE Systems). System ten wyposażony jest także w urządzenia do komunikacji. Komunikację satelitarną zapewnia system Marconi SCOT.
Napęd zaprojektowano w systemie COGAG. Składa się on z czterech turbin gazowych Rolls-Royce Olympus TM-3B o mocy 100000 KM. Napęd ten daje maksymalną prędkość rzędu 28 węzłów i zasięg 7000 Mm przy szybkości 18 węzłow.
Brytyskie lotniskowce stanowią ciekawe porównanie z hiszpańskim odpowiednikiem typu Principe de Asturias i włoskim typu Giuseppe Garibaldi. Konstrukcja brytyjskich jednostek jest na tyle udana, że w Royal Navy będą służyć jeszcze przez wiele lat.
|
|
|
|